Thứ trưởng Hà Công Tuấn: Doanh
nghiệp gỗ phải năng động “tìm cơ trong nguy”
Khoảng 80% các đơn hàng bị tạm dừng,
chưa tìm được đơn hàng mới. Các thị trường xuất khẩu lớn như Hoa Kỳ quý I/2020
chiếm 51% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ, EU khoảng gần 9% đã gần như đóng băng.
Mặc dù đại dịch COVID-19 đang gây
những tác động không mấy tích cực tới ngành công nghiệp chế biến, xuất khẩu
gỗ, nhưng theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà
Công Tuấn thì đây cũng là thời điểm các doanh nghiệp phải năng động, sáng tạo với
tư tưởng “tìm cơ trong nguy” nhằm ổn định, duy trì, phát triển trong tương lai.
Phóng viên: Dịch COVID-19 đã
có những tác động mạnh đến các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ. Xin Thứ trưởng
cho biết những khó khăn của ngành gỗ hiện nay?
Thứ trưởng Hà Công Tuấn: Có
thể nói dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu và Việt
Nam. Ngành công nghiệp chế biến gỗ cũng không tránh khỏi sự ảnh hưởng tiêu cực
với phạm vi ảnh hưởng rất rộng.Thứ nhất, đối với thị trường xuất khẩu, đến
tháng 4, khoảng 80% các đơn hàng bị tạm dừng, tạm ngưng, chưa tìm được đơn hàng
mới. Các thị trường xuất khẩu lớn như Hoa Kỳ quý I/2020 chiếm 51% tổng kim ngạch
xuất khẩu gỗ, EU khoảng gần 9% đã gần như đóng băng; các thị trường Nhật Bản
chiếm 12%, Hàn Quốc 7-8% cũng chỉ có lác đác đơn hàng.
Riêng thị trường Trung Quốc chiếm
10%; trong đó chủ yếu xuất khẩu 90% là sản phẩm dăm gỗ, trong những tháng đầu
năm do ảnh hưởng của dịch, giờ mới bắt đầu được phục hồi, nhưng cũng cần một thời
gian nữa mới có thể bình thường. Gần gần đây tình hình dịch ở Trung Quốc vẫn có
diễn biến khó lường.Đối với thị trường trong nước, hiện nay có hai sản phẩm
chính. Một là sản phẩm của các làng nghề truyền thống có đến 70 – 80% sản phẩm
không tiêu thụ được, phải tạm dừng hoạt động sản xuất. Sản phẩm thứ hai là sản
phẩm cao cấp cho các công trình lớn (khách sạn, công sở) giảm 90% doanh thu so
với cùng kỳ.Bên cạnh đó, trong quý I/2020 nguyên liệu gỗ, phụ kiện nhập khẩu
cũng giảm 70 – 80%. Hiện, doanh nghiệp sản xuất chủ yếu từ nguồn nguyên liệu,
phụ kiện dự trữ.
Tình hình sản xuất của ngành chế
biến, xuất khẩu gỗ có thể nói là ngừng trệ nghiêm trọng, do không có đơn hàng
nên các doanh nghiệp buộc phải tạm dừng sản xuất và cho lao động nghỉ. Hiện đã
có nhiều doanh nghiệp cho nghỉ 45 – 80% số lao động hoặc giãn thời gian làm việc.
Qua khảo sát bước đầu ở 130 doanh
nghiệp lớn, bình quân mỗi doanh nghiệp trong quý I thiệt hại 25 tỷ đồng; tổng
thiệt hại của các doanh nghiệp này từ 3.000 – 5.000 tỷ đồng. Các doanh nghiệp
cũng có áp lực về nguồn tín dụng, trả nợ ngân hàng, các loại thuế, bảo hiểm xã
hội…
Chúng tôi mong rằng khó khăn này
sẽ kết thúc sớm, nhưng mỗi doanh nghiệp sẽ có bản lĩnh khác nhau để xử lý tình
huống này.
Phóng viên: Vậy Bộ Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn đã có định hướng, giải pháp gì để hỗ trợ doanh nghiệp
trong giai đoạn khó khăn này?
Thứ trưởng Hà Công Tuấn: Hiện
chỉ có khoảng 7% doanh nghiệp vẫn hoạt động bình thường, còn lại trên 90% doanh
nghiệp phải tạm dừng hoặc luân chuyển một bộ phận lao động, tạo ra sự đứt gãy
toàn chuỗi. Chuỗi này bao gồm cả những người cung cấp nguyên, phụ liệu, đặc biệt
cả những người trồng rừng do không có người mua.
Nhưng nếu chúng ta không duy trì
được các đơn hàng thì khả năng khôi phục sản xuất càng khó khăn hơn. Bộ cũng
như các bộ, ngành khác đã theo dõi sát sao tình hình sản xuất. Theo mục tiêu của
Chính phủ phải đạt được mục tiêu “kép” là vừa chống dịch vừa đảm bảo duy trì sản
xuất. Bộ vẫn duy trì thông tin nắm bắt tình hình với các hiệp hội, địa phương
dù trong giai đoạn thực hiện giãn cách xã hội. Bộ đã có nhiều văn bản liên quan
tới các bộ, ngành, Chính phủ về các chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp chế biến
gỗ trong giai đoạn khó khăn này.
Khó khăn hiện nay không chỉ của
ngành gỗ mà là khó khăn chung của các lĩnh vực sản xuất nên việc giải quyết
chính sách là giải quyết chung cho các lĩnh vực. Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt
và đã có những chính sách hỗ trợ vừa kịp thời vừa thể hiện quyết tâm cao khôi
phục, hỗ trợ sản xuất. Đây là những chính sách lần đầu tiên được áp dụng. Nhà
nước đang phải dùng nguồn tích lũy từ trước đến nay để đầu tư, hỗ trợ cho duy
trì sản xuất.
Phóng viên: Cụ thể Bộ đã có
khuyến cáo gì tới doanh nghiệp trong thời gian này?
Thứ trưởng Hà Công Tuấn: Bộ
đã có văn bản gửi các hiệp hội, đề nghị các hiệp hội truyền đạt đến doanh nghiệp,
trước hết doanh nghiệp phải năng động, sáng tạo, cùng Nhà nước vượt qua giai đoạn
khó khăn này.
Điều quan trọng đầu tiên là nhận
thức, đánh giá tình hình không quá bi quan. Bây giờ không phải là lúc doanh
nghiệp nghĩ đến chuyện đóng cửa rồi phá sản mà họ phải có tư tưởng “tìm cơ
trong nguy”, ổn định, duy trì, phát triển trong tương lai.
Dù thị trường chủ chốt khó khăn
thì tìm thị trường khác và hướng về thị trường nội địa. Hiện, hàng hóa phục vụ
dân sinh đang có nhu cầu cao, nếu doanh nghiệp khai thác được sẽ đáp ứng phần
nào việc duy trì sản xuất.
Hiện đang thực hiện giãn cách xã
hội, đương nhiên chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng. Nhưng các doanh nghiệp khác làm
được thì doanh nghiệp chế biến gỗ cũng phải làm được. Doanh nghiệp chuyển sang
bán hàng trên các kênh thương mại điện tử. Đây không chỉ là giải pháp cho trước
mắt mà cả lâu dài, doanh nghiệp phải ứng dụng công nghệ trong bán hàng.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải gắn
bó với người lao động, không được để ai lại phía sau. Doanh nghiệp cần đồng
hành, thống nhất với họ, khi dịch khó khăn vận động họ chia sẻ, để khi hết dịch
họ sẵn sàng trở lại làm việc với doanh nghiệp.Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn đã giao cho Tổng cục Lâm nghiệp làm việc với các hiệp hội, làng nghề, để
ngay sau khi nới lỏng giãn cách xã hội, hoặc hết dịch thì phải khôi phục sản xuất
ngay không được kéo dài. Nếu kéo dài tình trạng tạm ngừng như hiện nay sẽ dẫn đến
đình trệ. Đây là tình huống phải xử lý ngay.
Phóng viên: Về lâu dài Bộ có
định hướng phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ như thế nào, thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Hà Công Tuấn: Mặc
dù hiện đang rất khó khăn nhưng ngành công nghiệp chế biến gỗ vẫn có dư địa
phát triển tốt, có tiềm năng nâng cao chuỗi giá trị. Nếu trong thời gian ngắn,
dịch COVID-19 qua đi, nhất là thị trường chủ chốt thì chúng ta vẫn có khả năng
đạt được mục tiêu kim ngạch 12 tỷ USD trong năm nay.
Theo tôi, ngành này phải tập
trung 4 giải pháp chủ yếu. Thứ nhất, dứt khoát cơ cấu lại sản phẩm xuất khẩu.
Hiện nay, chúng ta vẫn phải dùng 25 – 26 triệu m3 gỗ nguyên liệu để sản xuất ra
khoảng 13 triệu tấn dăm mà chỉ làm kim ngạch xuất khẩu 1,5 – 1,6 tỷ USD. Con số
này rất thấp, chỉ chiếm hơn 10% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong khi lượng
nguyên liệu chiếm 60%.
Cơ cấu sản phẩm gỗ cũng phải thay
đổi. Chúng ta hiện chủ yếu sang Mỹ, EU là bàn trang điểm, dụng cụ phòng bếp,
phòng tắm chiếm 60% kim ngạch, trong khi đồ ngoại thất, văn phòng chỉ chiếm
40%, đây là dư địa lớn.Đồng thời cơ cấu cho cả chuỗi, từ trồng rừng gỗ lớn, cải
tiến về giống, đưa giống tốt có thâm canh, đẩy nhanh việc quản lý rừng bền vừng,
thực hiện các cam kết trong Hiệp định đối tác tự nguyện giữa về thực thi lâm luật,
quản trị rừng và thương mại lâm sản với EU.
Thứ hai là làm mạnh mẽ hơn liên kết
chuỗi, giảm phụ thuộc nguồn cung nước ngoài. Hiện nguyên liệu trong nước đã chủ
động được 80%, nhưng trong cơ cấu đồ mộc, tỷ trọng nguyên liệu nhập vẫn còn
cao. Để thay đổi được thì cần đẩy mạnh phát triển nguồn nguyên liệu gỗ lớn sản
xuất trong nước.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đẩy
mạnh việc sản xuất phụ liệu trong nước, 80% vẫn nhập khẩu, sản xuất trong nước
giá thành cao. Hiện đang là điều kiện để phát triển sản xuất phụ liệu trong nước
nhờ quy mô sản xuất của ngành lớn, nhu cầu cao.
Vai trò của hiệp hội rất quan trọng,
nhưng hiện có nhiều hiệp hội/hội kể cả ở các địa phương. Ngành này cần có một
“nhạc trưởng” để có những hoạt động có sự liên kết chặt chẽ hơn.
Thứ ba là đổi mới công nghệ, ứng
dụng công nghệ vào chuỗi, từ ứng dụng giống đến chế biến, bán hàng online; đổi
mới thiết kế, tạo ra mặt hàng phối trộn gỗ với sác sản phẩm khác để phù hợp nhu
cầu với thị trường. Đây là điều doanh nghiệp bắt buộc phải làm.
Cuối cùng, đối với tiêu thụ trong
nước đã quan trọng giờ càng quan trọng hơn, thị trường này có trị giá 3 tỷ USD
và sẽ tăng lên vì người dân đã có điều kiện sử dụng sản phẩm gỗ chất lượng cao.
Các doanh nghiệp phải hướng vào thị trường này.
Ngoài ra, ngành gỗ phải chú trọng
xuất khẩu tại chỗ. Đó là nhiều doanh nghiệp FDI làm công trình khách sạn, công
sở chất lượng cao trong nước, đã có doanh nghiệp trong nước như Công ty cổ phần
xây dựng kiến trúc AA đã chiếm lĩnh được một góc của thị trường này. Các
doanh nghiệp FDI dù có phục vụ nhu cầu trong nước thì các doanh nghiệp Việt
cũng có thể tham gia vào chuỗi cung cho họ.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm
ơn những chia sẻ của Thứ trưởng!./.
Web: http://tongcuclamnghiep.gov.vn/LamNghiep/Index