Nhận thức đúng vị thế của Tây Nguyên
trong tổng thể chiến lược phát triển chung của đất nước, những năm qua, Đảng và
Nhà nước đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng, tạo điều kiện thúc đẩy
phát triển kinh tế – xã hội, kết hợp với đảm bảo an ninh, quốc phòng vùng Tây
Nguyên. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, nhiều địa phương vẫn còn để xảy
ra những sai phạm, nảy sinh một số bất cập, chưa đạt được những kết quả như
mong muốn nên cần phải tháo gỡ, khắc phục…
Một số dự án chưa đạt hiệu quả đề ra
Thế mạnh của đất đai và rừng Tây
Nguyên được xem là nguồn tài nguyên rất lớn để phát triển kinh tế-xã hội, góp
phần đảm bảo an ninh, quốc phòng, ổn định cuộc sống nhân dân. Tuy nhiên, những
năm qua các tỉnh Tây Nguyên đã quản lý và khai thác chưa thực sự hiệu quả các
thế mạnh về đất, rừng, khoáng sản… còn để thất thoát, lãng phí.
Chuyện mất rừng, lãng phí đất đai và
gây bất ổn về trật tự xã hội tại một số địa phương ở Tây Nguyên trong những năm
vừa qua đã cho thấy còn nhiều bất cập cần giải quyết. Cụ thể, năm 2007, huyện
Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông được thành lập. Đây là một huyện biên giới được xác định
có nhiều tiềm năng về đất đai, đặc biệt là nguồn tài nguyên rừng phong phú. Tuy
nhiên, sau hơn 10 năm, rừng ở vùng đất này đã “biến” mất gần hết, để xảy ra nhiều
vụ khiếu kiện, tranh chấp đất đai, gây mất an ninh trật tự ở địa phương. Một
trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do không giải quyết được
tình trạng di dân tự do, cấp dự án đầu tư ồ ạt cho các doanh nghiệp, đặc biệt
là đầu tư vào các dự án trồng rừng, trồng cao su nhưng không mang lại hiệu quả
như mong muốn.
Theo ông Nguyễn Ngọc Long, Chủ tịch
UBND huyện Tuy Đức, phần lớn các doanh nghiệp đến đầu tư trên địa bàn đều chưa
có kinh nghiệm trồng cao su, trồng rừng. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp năng
lực tài chính hạn chế và hậu quả là không thể triển khai hoặc mua đi bán lại dự
án.
Còn tại địa bàn các tỉnh Đắk Lắk,
Gia Lai đã triển khai hàng chục dự án chuyển đổi rừng sang trồng cao su với mục
đích thu hút lao động người dân tộc thiểu số tại chỗ vào làm công nhân để tăng
thu nhập, xóa đói giảm nghèo… Tuy nhiên, việc triển khai dự án một cách ồ ạt,
không theo đúng quy hoạch, không đánh giá đúng thực tế tác động môi trường dẫn
đến nhiều dự án phá mất rừng nhưng cao su không phát triển, có trường hợp chuyển
đổi, mua bán dự án, việc sử dụng người dân tộc thiểu số vào làm công nhân rất
ít dẫn đến nhiều hệ lụy phức tạp.
Những dự án gây thất thoát, bất cập
lớn ở Tây Nguyên còn phải kể đến việc năm 2002, Tổng Công ty 16 được UBND tỉnh
Đắk Lắk bàn giao cho hơn 29.000ha đất tại địa bàn các xã Ia Rvê, Ia Lốp (Ea
Súp, Đắk Lắk) để thực hiện dự án khai hoang phát triển cây điều. Đầu năm 2003,
đơn vị này đã tiếp nhận hơn 2.300 hộ dân với gần 10.000 nhân khẩu vào vùng dự
án.
Để giải quyết công ăn việc làm cho
các hộ dân này, Tổng Công ty 16 đã khai hoang, đầu tư trồng hơn 16.000ha điều,
giao khoán cho dân. Tuy nhiên, sau một thời gian thực hiện, đến kỳ thu hoạch
thì hầu hết diện tích điều này lại không có quả, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến
đời sống của hàng ngàn hộ dân.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ,
chỉ tính riêng việc triển khai dự án trồng điều của Tổng Công ty 16 tại địa bàn
huyện Ea Súp đã gây lãng phí hơn 143 tỷ đồng tiền của Nhà nước, vi phạm nghiêm
trọng các quy định của Nhà nước về đầu tư…
Bài học trong quá trình đầu tư
Nhiều chính sách đầu tư của Đảng,
Nhà nước ưu tiên cho vùng Tây Nguyên đã được triển khai ở các xã nghèo như hệ
thống đường, điện, trường, trạm, thủy lợi, các công trình công cộng, phúc lợi
xã hội… Công tác chăm lo cho các gia đình chính sách, người có công với cách
mạng luôn được các địa phương quan tâm thực hiện. Người dân được đào tạo nghề
hoàn toàn miễn phí; nhiều nguồn giống cây trồng, vật nuôi được hỗ trợ tới những
gia đình có hoàn cảnh khó khăn…