Để hưởng ứng Ngày Voi Thế giới 2024, ngày 11/8/2024 Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (UB MTTQ) tỉnh Đắk Lắk và Uỷ ban Nhân dân (UBND) thành phố Buôn Ma Thuột chính thức công bố Quyết định triển khai Mô hình “Thành phố Buôn Ma Thuột nói KHÔNG với các sản phẩm từ động vật hoang dã trái pháp luật” giai đoạn 2024 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác phòng, chống buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) và sản phẩm từ ĐVHD trái pháp luật trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Sáng kiến này được Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) hỗ trợ thông qua dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp (Dự án), chủ dự án là Ban Quản lý các Dự án Lâm nghiệp (MBFP)-Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Nhiên nhiên (WWF) là đơn vị triển khai thực hiện.
Theo giấy mời vào ngày 06/8/2024 của Ủy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam, Chi cục Kiểm lâm vùng IV đã tham dự lễ công bố quyết định cùng với hơn 200 đại biểu đến từ Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, UB MTTQ Tổ quốc Việt Nam, Ban Kinh tế Trung ương, Bộ NN&PTNT, HĐND, UBND tỉnh Đắk Lắk, UBND Thành phố Buôn Ma Thuột, đại diện Vườn quốc gia/khu bảo tồn, Cục Kiểm lâm, Chi cục kiểm lâm tỉnh ĐăkLăk, Chi cục Kiểm lâm vùng IV và các phường, xã, các đoàn thể của tỉnh, các tổ chức phi chính phủ, đồng thời thu hút sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội du lịch cũng như người dân địa phương.
Đắk Lắk nằm trong khu vực có hệ sinh thái đa dạng, phong phú, đặc biệt tại VQG Yok Đôn, VQG Chư Yang Sin và Khu BTTN Ea Sô. Tuy nhiên, trong những năm gần đây nhiều loài động, thực vật có dấu hiệu suy giảm về số lượng bởi tình trạng khai thác quá mức, diện tích rừng tự nhiên thu hẹp, hoạt động săn bắt, mua bán ĐVHD trái pháp luật vẫn diễn ra phức tạp. Theo số liệu hiện trạng rừng (do Bộ NN&PTNT công bố), chỉ tính riêng giai đoạn 2015-2023, tỉnh Đắk Lắk mất hơn 60.000 ha rừng tự nhiên, làm thu hẹp và phân mảnh sinh cảnh sống của động vật hoang dã (ĐVHD).
Theo khảo sát của Ủy Ban MTTQ tỉnh Đắk Lắk phối hợp với Dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp thực hiện từ cuối năm 2023 đến đầu năm 2024, các sản phẩm ĐVHD trái pháp luật được bày bán ở 13 trên 16 phường trên địa bàn Tp. Buôn Ma Thuột. Trong đó 44% số các cơ sở kinh doanh được khảo sát (nhà hàng, khách sạn, quầy lưu niệm) có liên quan đến các hoạt động buôn bán ĐVHD trái pháp luật. Điều này cho thấy tình trạng buôn bán ĐVHD trái pháp luật trên địa bàn Thành phố vẫn diễn biến phức tạp với các phương thức ngày càng tinh vi nhằm trốn tránh sự kiểm tra của lực lượng chức năng.
Trên cơ sở đó, một khảo sát thị trường tại các chợ và cửa hàng trên địa bàn thành phố đã được UB MTTQ tỉnh Đắk Lắk và Dự án thực hiện vào năm 2024. Kết quả của cuộc khảo sát cho thấy tình trạng buôn bán ĐVHD trái pháp luật diễn ra ở nhiều địa điểm tại TP. Buôn Ma Thuột, trong số 13/16 phường (81,3%) được khảo sát có ít nhất một cơ sở tham gia vào các hoạt động buôn bán ĐVHD trái pháp luật. Khoảng 44% địa điểm được khảo sát, bao gồm các nhà hàng, cửa hàng thú cưng và hiệu thuốc đông y, được phát hiện có liên quan đến hoạt động buôn bán ĐVHD trái pháp luật. Cuộc khảo sát cũng chỉ ra được các hoạt động mua bán ĐVHD trái pháp luật dưới dạng động vật còn sống, các sản phẩm từ những loài động vật này (bao gồm dạng thịt), trong đó có 20 loài được bảo vệ được liệt kê theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP, 14 loài được liệt kê trong Sách đỏ Việt Nam năm 2007 và 41 loài được liệt kê trong Sách đỏ IUCN bao gồm các loài cực kỳ nguy cấp và nguy cấp.
Để giải quyết vấn đề này, ngày 24/6/2024, UB MTTQ tỉnh Đắk Lắk đã ban hành Quyết định số 387/QĐ-MTTQ về Kế hoạch triển khai Mô hình “Thành phố Buôn Ma Thuột nói KHÔNG với các sản phẩm động vật hoang dã trái pháp luật”, giai đoạn 2024-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Quyết định nêu rõ các hoạt động và chiến lược trọng tâm nhằm xóa bỏ tình trạng buôn bán các sản phẩm ĐVHD trái pháp luật và thúc đẩy các hành động bảo vệ ĐDSH và tài nguyên thiên nhiên quý giá của tỉnh một cách bền vững.
Lễ công bố Quyết định triển khai mô hình
"Sự hỗ trợ từ USAID và Bộ NN & PTNT thể hiện tầm quan trọng và sức ảnh hưởng từ những nỗ lực tại địa phương của chúng tôi. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Đắk Lắk cam kết hợp tác với Thành phố Buôn Ma Thuột và chính quyền địa phương để nâng cao nhận thức và đảm bảo rằng thông điệp của Mô hình này được lan tỏa đến mọi người dân Buôn Ma Thuột", ông Y Giang Gry Niê Knơng, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Đắk Lắk cho biết.
“Mô hình là bằng chứng thiết thực tái khẳng định quyết tâm của tỉnh trong việc đồng hành cùng với cam kết của Chính phủ, như Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã nhấn mạnh tại Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột năm 2023, tôi xin được trích lại tại đây: “Bảo tồn động vật hoang dã trong bảo tồn đa dạng sinh học là cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam. Mỗi người Việt Nam hãy cùng thể hiện trách nhiệm và ứng xử văn minh!” ông Hà hải Bình, Phó Cục trưởng Cục kiểm lâm cho biết.
Ông Hà hải Bình, Phó Cục trưởng Cục kiểm lâm phát biểu tại Lễ công bố
“Dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp của USAID vinh dự được đồng hành triển khai mô hình "Thành phố Buôn Ma Thuột nói KHÔNG với các sản phẩm động vật hoang dã trái pháp luật". Chúng tôi hy vọng rằng với nỗ lực chung của tất cả các bên liên quan, thành phố Buôn Ma Thuột sẽ trở thành hình mẫu trong việc ngăn chặn nạn buôn bán ĐVHD trái pháp luật để các tỉnh thành khác học tập mô hình này”, bà Michelle Owen, Giám đốc Văn phòng Dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp, WWF cho biết.
Bà Michelle Owen, Giám đốc Văn phòng Dự án Bảo vệ Động vật Hoang dã Nguy cấp, WWF phát biểu tại lễ công bố
Việc ra mắt Mô hình đã nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ ĐVHD nguy cấp thông qua một chuỗi hoạt động như lắp đặt các biển quảng cáo trong thành phố, triển lãm về buôn bán ĐVHD trái pháp luật và các nỗ lực bảo tồn của Đắk Lắk, hoạt động đạp xe hưởng ứng, kêu gọi các hành động tập thể để giảm nhu cầu về các sản phẩm ĐVHD trái pháp luật. Hàng trăm người dân địa phương, Lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk và thành phố Buôn Ma Thuột đã cùng tham gia hưởng ứng các hoạt động này.
Nguồn: Nguyễn Phi Hùng, Kiểm lâm viên phòng Quản lý bảo vệ rừng - Chi cục Kiểm lâm vùng IV